Hafta Tatili

Hafta tatili işçinin haftada bir en az yirmi dört saat dinlendirilmesini amaçlayan düzenlemedir.  Dinlenme hakkının çeşitli görünümlerinden birini oluşturmaktadır. Bu nedenle özel bir korumaya kavuşturulmuştur. Değişen çalışma ilişkileri ile hafta tatilinin günü değişse de kullandırılması zorunlu olup ücret ile telafi edilemez. İş sağlığı ve güvenliği önlemi olarak tarafların isteklerinden bağımsızdır. 

Değişen Günlerde Olabilir

Hafta tatilinin devamlı şekilde aynı günde kullandırılması zorunlu olmadığı gibi pazar günü kullandırılması da kural olarak zorunlu değildir. İşveren işin gereğine göre hafta tatilinin günü değiştirme hakkına sahiptir. Fakat burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus, iki hafta tatili arasında en fazla altı gün olmasıdır. Dolayısıyla, değişiklik yapılırken hafta tatilinin öne çekilerek değiştirilmesi gerekmektedir.  

Çalışma Onayı Geçersiz

İşçilerin hafta tatilinde çalışmayı kabul ettiklerine dair onaylar gerek iş sözleşmeleri ile gerekse diğer iç hukuk kaynakları ile zaman zaman işverenlerce alınmaktadır. Fakat dinlenme hakkı işçinin onayıyla dahi vazgeçemeyeceği bir hak olup, işverenin bu yönde aldığı onaylar geçerlilik taşımamaktadır. Dolayısıyla, işçinin onay vermiş olması hafta tatilinin kullandırılmaması için bir gerekçe olmayacaktır. 

Yargıtay, hafta tatilinde çalıştırmanın yasak olduğunu belirttikten sonra işçinin çalışmasının karşılıksız kalmaması gerektiğini vurgulamaktadır. Bu anlamda, hafta tatilinde çalışan işçinin fazla çalışma ücretine hak kazanacağını belirtilmektedir. 

Hafta Tatilinin Toptan Kullanımı Hukuka Aykırı

Kanun yedi günlük bir zaman diliminde en az yirmi dört saat dinlenmeyi aradığından, iki hafta tatili arasında yedi veya daha uzun bir sürenin olması, hafta tatilinin kullandırılmadığı anlamına gelecektir. Konuyla bağlantılı bir Yargıtay kararında, çalışana hafta tatili karşılığında ilerleyen günlerde izin verilmesinin hafta tatilinin kullandırıldığı anlamına gelmeyeceği açıkça vurgulanmıştır. Yargıtay yakın tarihli bir kararında ise, “Hafta tatili izinlerinin işçinin dinlenme hakkına ilişkin olması sebebiyle, hafta tatili izninin yasal düzenlemenin amacına aykırı şekilde toplu olarak kullandırılamayacağına” hükmetmiştir. Fakat kararın ilerleyen bölümünde, toplu olarak kullandırılan iznin ücretinin hafta tatilinde yapılan çalışmanın ücretinin üçte ikisini karşıladığı, üçte birlik bölümün hafta tatilinde çalışma ücreti olarak belirlenmesi gerektiği ifade edilmiştir. Bu şekilde Yargıtay hafta tatilinde çalışmaya karşılık işçiye ödenecek fazla çalışma ücretinin bir günlük kısmının verilen izinle karşılandığını, sadece geriye kalan 0,5’lik bölümün ödenmesi gerektiğine karar vermiştir.  

Belgeler Öncelikli

Yargıtay’a göre, hafta tatillerinde çalışıldığının ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları, yazılı delil niteliğindedir. Hafta tatilinde çalışmanın bu tür yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların dinletmiş oldukları tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekmektedir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir. Hafta tatili çalışmalarının yazılı delil ya da tanıkla ispatı imkân dahilindedir. İşyerinde çalışma düzenini bilmeyen ve bilmesi mümkün olmayan tanıkların anlatımları dikkate alınmayacaktır. Hafta tatili çalışması sadece tanık anlatımlarına dayalı olarak kabul edilirse, hesaplanan hafta tatili ücretinden takdiri indirim yapılmaktadır. Belgelere dayalı olarak hafta tatilinde çalışma ispatlanırsa, takdiri indirim yapılmamaktadır. 

Son Ücret Esas Alınmaz

İşçinin gerek çalışmaksızın hak kazanacağı gerekse çalışması nedeniyle fazla çalışma ücreti olarak hak kazanacağı hafta tatili ücretleri çalışılan dönem ücreti üzerinden hesaplanmaktadır. Dava yoluyla geriye dönük taleplerde son ücrete göre hesaplama yapılmamaktadır. Yargıtay’a göre; hafta tatili ücretlerinin hesabı için işçinin son ücretinin bilinmesi yeterli olmayıp, istek konusu dönem içinde işçi ücretlerinin miktarı da belirlenmelidir. İşçinin geçmiş dönemlere ait ücretinin belirlenememesi halinde bilinen ücretin asgari ücrete oranı yapılarak bilinmeyen ücretin buna göre tespiti de kabul görmektedir.  

Aylık Ücretin İçinde Yer Alır

İşçinin hafta tatilinde dinlendirilmesi ve çalışmaksızın ücrete hak kazanması gerekmektedir. Bu nedenle, hafta tatilinde çalışmayan işçiye çalışmaksızın ücret ödenmesi zorunludur. Hafta tatili ücreti işçinin çıplak bir günlük ücretidir. İşçi saat ücretiyle çalışıyorsa hafta tatili ücreti işçinin 7.5 saatlik ücreti kadardır. Fakat işçinin ücreti aylık maktu bir tutar olarak belirlenmişse, işçinin hafta tatili ücreti bu ücretin içinde yer aldığından ayrıca hesaplanarak işçiye ödenmemektedir. İşçinin raporlu olması halinde hafta tatili ücreti Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ödenmektedir.