Türkiye Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi Açıklandı

Merhaba, sayın Cumhurbaşkanı tarafından dün KOVİD-19 (Korona virüs) değerlendirme toplantısı sonrasında açıklanan ekonomi paketinin özetini sizlere kısaca sunacağız. Paketin ayrıntılarını ve yapılacak yasal & idari düzenlemeleri yakından takip edip sizleri zamanında bilgilendireceğiz.

İçinden geçilen sağlık krizinden dolayı uzaktan çalışma, toplantı ve iletişim formatına uygun olarak bu tür bilgilendirmeleri sizlere daha sıklıkla ulaştırmak istiyoruz.

Şimdi ayrıntılara geçelim.

Ekonomik İstikrar Kalkanı adı verilen bir paketle, KOVİD-19 salgınının etkilerini azaltmak için toplamda 100 milyar liralık bir kaynak seti devreye alınmıştır. 

Bu tedbirlerin yakından takibi ve uygulanması iş alemi ile tüketicilerin ekonomik zorluk yaşamadan bu süreci atlatabilmeleri için hayati önemdedir. Bu çerçevede devreye sokulması planlanan tedbirler şunlardır:

1- Etkilenen bazı sektörler için Muhtasar ve KDV ile (KDV tevkifatı dahil) SGK primlerinin Nisan, Mayıs ve Haziran ödemeleri 6’şar ay ertelenecektir. Bu sektörler Perakende, AVM, Demir-Çelik, Otomotiv, Lojistik-Ulaşım, Sinema-Tiyatro, Konaklama, Yiyecek-İçecek, Tekstil-Konfeksiyon ve Etkinlik-Organizasyon sektörleridir. Sadece turizm sektöründe bu ertelemelerin SGK tarafında aylık 350 milyon TL, vergi tarafında ise aylık 130 milyon TL civarında olacaktır. Dikkat çekmemiz gereken bir nokta bu vergiler sadece ertelenmektedir. Terkin edilmiş değildir, yani bu vergiler 6 ay sonra faizsiz bir şekilde ödenebilecektir.

Bu kapsamda bahse konu ödemeleri 6 ay süre ile ertelenen mükelleflerin faaliyet alanları ana hatları ile Gelir İdaresi Başkanlığının web sayfasında yer almaktadır.

Söz konusu faaliyet alanlarına yönelik detaylı açıklamalar ile uygulamaya ilişkin esaslar ileride yapılacak açıklamalarda duyurulacaktır. Bu konuda Vergi Usul Kanunu ile Hazine ve Maliye Bakanlığına düzenleme yetkisi verilmiştir.

Mücbir Sebep Halinden Faydalanacak Mükellef Grupları

1. Perakende Ticaret ve Alış Veriş Merkezleri

Market, büfe, bakkal, şarküteri, manav, dondurmacı, tuhafiye, kasap, inşaat malzemeleri satışı, küçük ev eşyaları ile beyaz eşya satışı, mobilya satışı, ev tekstili, kitap ve kırtasiye, gazete ve dergi, ayakkabı ve giyim eşyası perakende satışı, oyuncakçı, tıbbi ve ortopedik ürünler, eczane, kuyumcu, çiçekçi, pazarcılar, balıkçılar, pastane ve fırınlar, kişisel bakım ve kozmetik ürünlerinin satışı vb. her türlü ürünün perakende olarak satışına yönelik faaliyetler ile alışveriş merkezleri ve buralarda perakende satış faaliyetinde bulunanlar

2. Demir Çelik ve Metal Sanayii

Demir, çelik, alüminyum, bakır, kurşun, çinko, kalay imalatı ile bunların imalatçılar tarafından satışı

3. Otomotiv

Otomobil, kamyon, kamyonet, otobüs, minibüs, midibüs, traktör, motosiklet, römork, karavan gibi tüm motorlu kara taşıtlarının imalatı ile toptan ve perakende satışı

4. Lojistik-Ulaşım

Hava, kara, demiryolu, deniz ve her türlü suyolu ile yapılan her türlü şehir içi ve şehirlerarası yük ve yolcu taşımacılığı, otoyol, tünel ve köprü işletmeciliği, depolama ve antrepoculuk faaliyetleri, havaalanı yer hizmetleri gibi her türlü lojistik ve ulaşım hizmetleri

5. Sinema ve Tiyatro Faaliyetleri

Tiyatro, opera, bale, sinema, konser gibi her türlü sanatsal faaliyetler

6. Konaklama

Otel, motel, pansiyon, tatil köyü gibi konaklama faaliyetleri, tur operatörü ve seyahat acenteliği faaliyetleri, rezervasyon hizmetleri gibi her türlü konaklama ve buna ilişkin faaliyetler

7. Yiyecek ve İçecek Hizmetleri

Lokanta, kafe, kıraathane, kahvehane, çay ocakları, kantinler, ulaşım araçlarında bulunan büfeler gibi her türlü yiyecek ve içeceklerin sunumuna yönelik hizmetler

8. Tekstil ve Konfeksiyon Faaliyetleri

Kumaş ve iplik imalatı, her türlü pamuktan, yünden, tiftikten, elyaftan ve kumaştan mamul ürünlerin imalatı ile giyim ve ev tekstili ürünlerinin imalatı ile satışı gibi her türlü tekstil ve konfeksiyon imalat ve satışı

9. Etkinlik ve Organizasyon

Gösteri, kongre, konferans, ticari fuar ve etkinliklerin organizasyonu ile internet kafe, oyun, düğün ve nikâh salonu, spor merkezleri gibi yerlerde gerçekleştirilen her türlü etkinlik ve organizasyon faaliyetleri

2- Nisan ayı başında yürürlüğe girecek olan konaklama vergisi Kasım 2020’ye kadar uygulanmayacaktır. Bu yıl başlaması planlanan değerli konut vergisi zaten 1 yıl ötelenmişti. Bu ertelemenin bütçeye maliyetinin bu yıl için 400-500 milyon TL olması beklenmektedir.

3- Kamu arazisi kullanan otellerde uygulanan irtifak hakkı bedelleri ve hasılat payı ödemeleri Nisan, Mayıs ve haziran ayları için 6 ay süreyle ertelenmektedir. 

4- İç havayolu taşımacılığında 3 ay süreyle KDV oranı yüzde 18’den yüzde 1’e indirilmektedir. Hali hazırda yurt dışına yapılan uçuşlarda yurt dışı parkura isabet eden hizmet ve teslimlerden KDV alınmamaktadır.

5- KOVİD-19 salgınıyla ilgili tedbirlerden etkilendiği için nakit akışı bozulan firmaların bankalara olan kredi anapara ve faiz ödemelerinin asgari 3 ay ötelenmesi ve gerekmesi halinde bunlara ilave finansman desteği sağlanması planlanmaktadır.

6- İhracattaki geçici yavaşlama sürecinde kapasite kullanım oranlarının korunması amacıyla ihracatçıya stok finansmanı desteği sağlanacaktır. 

7- Bu dönemde işlerinin olumsuz etkilendiğini beyan ederek talepte bulunan esnaf ve sanatkârların Halkbank’a olan kredi borçlarına ilişkin olarak, Nisan, Mayıs ve Haziran anapara ve faiz ödemeleri 3 ay süreyle ve faizsiz olarak ertelenecektir.

8- Kredi Garanti Fonu limiti 25 milyar liradan 50 milyar liraya çıkartılacaktır. Kredilerde öncelik yaşanan gelişmelerden olumsuz etkilendiği için likidite ihtiyacı oluşan ve teminat açığı bulunan firmalar ile KOBİ’lere verilecektir. 

9- Vatandaşlar için uygun ve avantajlı şartlarda sosyal amaçlı kredi paketleri devreye alınmasını teşvik eden önlemler alınacaktır.

10- 500 bin liranın altındaki konutlarda kredilendirilebilir miktarın yüzde 80’den yüzde 90’a çıkartılarak, asgari peşinatın yüzde 10’a düşürülmesi düşünülmektedir. 

11- Virüsün yayılmasına karşı alınan tedbirlerin etkisiyle Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında temerrüde düşen firmaların kredi sicillerine “mücbir sebep” notu düşülmesi sağlanacaktır.

12- Geçmiş yıllarda uygulanan asgari ücret desteği devam ettirilecektir. 

13- Mevzuatımızdaki esnek ve uzaktan çalışma modelleri daha etkin hale getirilecektir. Hali hazırda iş hukukumuzda bulunan ve çok tercih edilmeyen bu yöntemler bu kriz sebebiyle önemli hale gelmiştir. 

14- Kısa Çalışma Ödeneği devreye alınacak, bundan faydalanmak için gereken süreçler kolaylaştırılacak ve hızlandırılacaktır. Böylece faaliyetine ara veren işyerlerindeki işçilere geçici bir gelir desteği verilirken, işverenlerin de maliyeti azaltılmış olacaktır.

15- En düşük emekli maaşı 1.500 liraya yükseltilecektir. 

16- Emeklilerin bayram ikramiyesi Nisan ayı başında ödenecektir. Aynı şekilde emeklilerin maaş promosyon ödemeleri de banka şubelerine gitmelerine gerek kalmaksızın, doğrudan hesaplarına yatırılacaktır. 

17- Aile, Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığının belirlediği kriterlere göre ihtiyaç sahibi ailelere yapılacak nakdi yardımlar için ilave 2 milyar liralık bir kaynak ayrılacaktır. 

18- İstihdamdaki sürekliliği temin etmek amacıyla 2 aylık telafi çalışma süresi 4 aya çıkartılacaktır. Bu uygulama mevcutta İş Kanunu’na dayalı olarak sezon yoğunluğu fazla olan bazı sektörlerde kullanılmakta ve 2 ay yetersiz kalmaktadır. 

19- Tek başına yaşayan 80 yaş üstü yaşlılar için, sosyal hizmet ve evde sağlık hizmetlerinden oluşan periyodik takip programı devreye alınacaktır.

20- 31 Mart 2020 tarihine kadar verilmesi gereken yıllık Gelir Vergisi beyannamelerinin verilme ve ödeme süreleri 30 Nisan 2020 gün sonuna kadar uzatılmıştır.

21- Teknokent ve Ar-Ge & Tasarım Merkezi personeline yönelik kolaylaştırma yapılmış ve evden çalışma imkânı getirilen teşvikli personel hakkında duyuru yapılmıştır.

22- Etil alkol, kolonya ve dezenfektan gibi bazı önemli malların ihracı kayda bağlı hale getirilmiştir.

Bunun yanında sayın Cumhurbaşkanı tarafından değinilen diğer konular da şu şekildedir:

• T.C. Merkez Bankası piyasalar açısından oldukça önemli bazı adımları atmakta ve likidite sıkıntısı yaşanmayacağının garantisini ortaya koymaktadır. 
• Bu kapsamda Merkez Bankası, ihracatçılar için de çok önemli uygulamalar başlatmıştır.
• nerek, azami vade 1 yıl uzatılmıştır. 
• Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında vadesi dolan reeskont kredilerinin taahhüt kapama süresi de aynı şekilde 1 yıl uzatılmıştır. 
• Böylece, ihracatçıların bu süreçteki belirsizliği atlatabilmesine destek olunmaktadır.
• En büyük öncelik üretim ve istihdamın sekteye uğramamasıdır.
• Yukarıda açıklanan ekonomi paketindeki imkanlardan istifade edecek firmalar için ön şart, istihdam kaybına yol açılmamasıdır. 
• Finansal kurum ve kuruluşlarda kredi limiti olan firmaların, likidite ve nakit ihtiyacına yönelik taleplerinin hızlıca karşılanması, ayrıca kredi limitlerinin kullandırılmasında kısıtlamaya gidilmemesi önemlidir.
• Finans kuruluşlarından, bu ortamda istihdamın muhafazası ve ekonomik büyümenin sürdürülmesi için kredi şartlarının esnetilmesine yönelik adımlar beklenmektedir. 
• Tüm finans kuruluşlarından; kredi geri çağırma, mevcut kredi limitini kullandırmama, fiyat artırma, teminat şartlarını zorlaştırma uygulamalarından özenle kaçınması istenmiştir. 
• Kurumsal firmaların, KOBİ’lerin, bireysel kesimin, geçici iş ve ciro kaybı veya benzeri nedenlerle gelir kaybı yaşayanların, kredi borçlarıyla ilgili taksit, öteleme, yapılandırma, düzenleme taleplerine de süratle ve olumlu cevap verilmesi istenmiştir. 
• Türkiye Bankalar Birliğinin bu konuda aldığı tavsiye kararlarına, tüm finans kuruluşlarının uyması beklenmektedir. 

Hazine ve Maliye Bakanlığı TESK, TİM, MÜSİAD, TOBB, TÜSİAD, UND gibi kurumlar ile Gelir İdaresi Başkanlığı, SGK, Ticaret Bakanlığı, Eximbank gibi kurumlardan sektör taleplerini toplamıştı. Bu taleplerden bir kısmının karşılandığı görülmektedir. Aşağıdaki taleplerle ilgili bir karar alınmadığı anlaşılmakta olup, bu taleplerin de değerlendirilmesi beklenmelidir.

• Döviz cinsi borçlar için kurların sabitlenmesi
• Emek yoğun işlerin hak ediş bedellerinin zamanında ödenmesi
• Kredi borçlarının faizsiz olarak 6 ay ertelenmesi (Talepte bulunan esnafın Halkbanka olan borçları için 3 aylık bir imkan öngörülmüştür)
• Bekleyen KDV iadelerinin daha fazla geciktirilmeksizin yapılması
• Dijital hizmet vergisinin %1’e çekilmesi
• Finansal olmayan şirketlerde 2 ve 3. Geçici vergilerin kaldırılması
• İşten çıkarmaları azaltmak üzere belirli bir süre SGK primlerinin Hazineden karşılanması
• Etkilenen sektörlerde (turizm ve lokanta vb) geçici KDV indirimi yapılması
• Likidite kaynaklarına erişim ihtiyacının artması durumunda KKDF teşviği sağlanması
• Turizm beyannamesi ve GEKAP beyannamesinin ertelenmesi
• Otomotiv sektörü için hurda teşviğinin devam ettirilmesi

• Peki Dünyada Neler Oluyor? Benzer şekilde Avrupa Birliği, ABD ve Avrupa ülkeleri geniş çaplı istikrar ve destek paketleri açıklamaktalar. Dünya ekonomisinin motoru olan ve herkesin gözünün üzerinde olduğu ABD faiz indirimleri yanında 1,2 trilyon dolarlık ve Almanya 500 milyar avroya yakın bir bütçe ayırmıştır. IMF, OECD vb kuruluşların da benzeri çalışmaları ve söylemleri olduğu bilinmektedir. İtalya, Fransa ve İngiltere’de etkilenen tüm kesimler için çok geniş vergisel ve finansal kolaylıklar gündemdedir. Tüm dünya ekonomilerinin birbirine bağlılığı düşünüldüğünde özellikle durgunluk, işsizlik ve daralmanın minimum seviyede hareket edebilmesi için ülkeler arası eşgüdüm her zamankinden daha önemli bir hale gelmektedir.

• İtalya: Örnek olarak İtalya’da 11 maddede, gelir türleri ve eşikler itibariyle ertelenen vergiler ve beyannameler, taksitlendirme ve tecil tercihleri, sağlık ve temizlik giderlerinin vergi kredisi olarak kullanılması, bağışların vergiden indirimine ilişkin yeni düzenlemeler, genel kurulların uzatılması, belli gelir ve kazancın altındaki kişilere verilecek 100Euro harçlığın vergi dışı bırakılması, her türlü dava vb işlerin ertelenmesi vb kararların alındığı Cura İtalia paketi açıklanmıştır.