Koronavirüs Sürecinde Kısa Çalışma Ödeneği

Koronavirüs salgınının Ülkemiz ekonomisi üzerinde olumsuz etkileri devam ederken, işverenlerimizin bu zorlu süreçte can simidi olarak gördüğü Kısa Çalışma Ödeneği hakkında detaylar aşağıdaki gibidir.

Kısa Çalışma Ödeneği

Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az 4 hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde 3 ayı aşmamak üzere (Cumhurbaşkanı kararı ile 6 aya kadar uzatılabilir) sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır.

Genel ekonomik kriz; Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların, ülke ekonomisi ve dolayısıyla işyerini ciddi anlamda etkileyip sarstığı durumlardır.

Bölgesel kriz; Ulusal veya uluslararası olaylardan dolayı belirli bir il veya bölgede faaliyette bulunan işyerlerinin ekonomik olarak ciddi şekilde etkilenip sarsıldığı durumlardır.

Sektörel kriz; Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olaylardan doğrudan etkilenen sektörler ve bunlarla bağlantılı diğer sektörlerdeki işyerlerinin ciddi anlamda sarsıldığı durumlardır.

Zorlayıcı sebepler; İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlardır.

İşverenin kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilmesi için, genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki çalışma süresinin önemli ölçüde azaldığı veya durduğu yönünde İŞKUR’a başvuruda bulunması ve İş Müfettişlerince yapılan uygunluk tespiti sonucu işyerinin bu durumlardan etkilendiğinin tespit edilmesi gerekmektedir.

İşverenler, genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle “Kısa Çalışma Talep Formu” nu ve kısa çalışma yaptırılacak “İşçilere ilişkin bilgileri içeren listeyi” manyetik veya yazılı ortamda doldurarak kısa çalışma başvurusunda bulunulabilir.

İşverenlerin yapmış oldukları başvurular; varsa eksiklikler giderildikten sonra Yönetim Kurulu Kararı olmaması halinde en geç başvuru tarihini izleyen işgününde İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığına gönderilir. Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebep gerekçesiyle yapılan başvurular Yönetim Kurulu Kararına müteakip Bakanlığımız Rehberlik ve Teftiş Grup Başkanlığına gönderilir. Diğer zorlayıcı sebep (deprem, yangın, sel vs.) gerekçeli başvurular ise Yönetim Kurulu Kararı gerekmeksizin doğrudan, uygunluk tespiti için Bakanlığımız Rehberlik ve Teftiş Grup Başkanlığına gönderilir.

• Şu anda salgın hastalık nedeniyle başvurular yazılı olarak elden alınmayıp online ortamda yapılabilmesi için sistem çalışmaları devam etmektedir.

İşçinin kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilmesi için, işverenin kısa çalışma talebinin iş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu uygun bulunması, işçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması (Kısa çalışmanın başladığı tarihten önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olanlardan son 3 yıl içinde en az 600 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olanlar), İş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu kısa çalışmaya katılacaklar listesinde işçinin bilgilerinin bulunması, gerekmektedir.

Son 120 gün koşulunun incelenmesi

Hizmet akitleri 18.01.2019 tarihi ve sonrasında feshedilenler için geçerli olmak üzere; hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 günde (Hizmet akdi olan takvim gününün ve/veya prim sayısının 120 gün olması) hizmet akdine tabi olunması, bir başka ifadeyle hangi gerekçeyle eksik gün bildiriminde bulunulduğuna bakılmaksızın sosyal güvenlik kuruluşlarına verilen prim ve hizmet belgelerinde işsizlik sigortası kapsamında kayıtlı sigortalı olunması (devamsızlık gerekçesiyle eksik gün bildirimi yapılmış olsa dahi), son 120 gün şartının sağlanması bakımından yeterlidir.

Kısa çalışma ödemesi 2 yöntemde yapılır

a) Sabit Oranlı Ödeme; iş müfettişi tarafından işyeri için belirlenen haftalık çalıştırılmayacak saat oranını aşmamak üzere düzenli olarak her ay aynı miktarda ödeme yapılması (düzenli olarak her ay aynı oranda kısa çalışma yapılması),

b) Değişken Oranlı Ödeme; iş müfettişi tarafından işyeri için belirlenen haftalık çalıştırılmayacak saat oranını geçmemek üzere işverenin bildireceği orana göre ilgili dönem için ödeme yapılması (her ay farklı oranda kısa çalışma yapılması),

Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerden dolayı işyerindeki çalışma süresinin önemli ölçüde azaldığı veya durduğunun İş Müfettişlerince yapılan uygunluk tespiti sonucu işverene İŞKUR tarafından bildirilir. İşveren de durumu, işyerinde işçilerin görebileceği bir yerde ilan eder ve varsa toplu iş sözleşmesine taraf işçi sendikasına bildirir.

Yapılan inceleme neticesinde; dış etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardaki zorlayıcı sebepler ile ilgili şartlar arasında bağlantı olup olmadığı değerlendirilecektir.

Kısa çalışma bildirim listesinin kontrolü

İşveren tarafından manyetik olarak gönderilen Kısa Çalışma Ödeneği Bildirim Listesi öncelikle veri tabanına eklenecek hale getirilir. Kısa Çalışma Ödeneği Bildirim Listesinde belirtilen;

1) İŞKUR ve SGK işyeri numaralarının programdaki ilgili işyerine ait numaralar ile uyumlu (Kısa çalışma ödeneği bildirim listesi – İllerin KÇÖ Talep ekranı) olup olmadığı,

2) Başvuru (talep) tarihinin talep dilekçesindeki başvuru tarihi ile uyumlu olup olmadığı,

3) Kısa çalışma yaptırılacak kişilere ait listedeki isimlerin, uygunluk tespiti raporunda kısa çalışma yapması uygun görülen isimlerle (TC. Kimlik Numara kontrolü) aynı olup olmadığı,

4) Kısa çalışma başlama ve bitiş tarihlerinin uygunluk tespiti raporu ile (Raporda açıkça yer verilmemiş ise Rapor ekleri ile) uyumlu olup olmadığı,

5) Haftalık çalışma saati hanesindeki verinin, ilgili işyerindeki haftalık normal çalışma saati olup olmadığı (Fazla çalışma yapılmış olsa da daha fazla bir veri girişi yapılmamalıdır.),

6) Ödeme sabit oranlı yapılacaksa haftalık çalışılmayacak saat hanesine uygunluk tespiti raporunda belirtilen haftalık çalıştırılmayacak saat verisinin yazılıp yazılmadığı, ödeme değişken oranlı yapılacaksa haftalık çalışılmayacak saat hanesine kısa çalışma uygulanacak gün sayısına ulaşılacak şekilde veri girişi yapılıp yapılmadığı

Örnek – 1: 1 Mart’ta başlayan zorlayıcı sebep gerekçesi dışındaki kısa çalışma uygulamalarında; mart ayında işveren tarafından 15 gün sigorta primi yatırılıp 15 gün de KÇÖ talep edilecekse haftalık çalıştırılmayacak saat verisi, 30 günde 15 gün kısa çalışma uygulanacaksa 45 saatte kaç saat olur, orantısı kurulmak suretiyle hesaplanır.

Örnek – 2: 1 Nisan’da başlayan zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma uygulamalarında; kısa çalışmanın başladığı tarihten itibaren ilk bir haftalık döneme ilişkin ücret ve prim yükümlülüğünün işverene ait olması sebebiyle, kalan 22 günde 11 gün sigorta primi yatırılıp 11 gün de KÇÖ talep edilecekse haftalık çalıştırılmayacak saat verisi, 22 günde 11 gün kısa çalışma uygulanacaksa 45 saatte kaç saat olur, orantısı kurulmak suretiyle hesaplanır.

7) Listede belirtilen haftalık çalıştırılmayacak saat toplamının ortalamasının, uygunluk tespiti raporunda belirtilen haftalık çalıştırılmayacak saati geçmeyecek şekilde yazılıp yazılmadığı (Raporda aksi belirtilmediği sürece kişi bazlı haftalık çalıştırılmayacak saati geçmiş olsa da toplamda işyeri bazında haftalık çalıştırılmayacak saati geçemez),

8) Son 120 gün verisinin doğruluğu,

9) Son 3 yıl içindeki prim bilgileri (Son 3 yıl prim gün sayısı işyerinde geçen gün sayısının girilmesi yeterlidir. SGK kayıtlarından prim bilgileri otomatik olarak alınmaktadır.),

Hususları kontrol edilerek Kısa Çalışma Bildirim Listesi veri tabanına eklenir.

İlan yoluyla işçilere duyuru yapılamadığı durumlarda, kısa çalışmaya tabi işçilere yazılı bildirim yapılır. Kısa çalışma talebi uygun bulunan işveren Kurumca bildirilen sürede Kısa Çalışma Bildirim Listesini güncelleyerek gönderir.

2020 yılı için aylık kısa çalışma ödeneği hesabı

Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçemez.

Yani minimum 2.943 * %60 = 1.765,80, maksimum 2.943 * %150 = 4.414,50 TL (damga vergisi düşülmemiştir.)

Son 12 Aylık Prime Esas Kazançların Aylık Ortalaması	Hesaplanan Kısa Çalışma Ödeneği Miktarı	Damga Vergisi	Ödenecek Kısa Çalışma Ödeneği
2.943,00	1.765,80	13,40	1.752,40
4.000,00	2.400,00	18,22	2.381,78
6.000,00	3.600,00	27,32	3.572,68
8.000,00	4.414,50 (*)	33,51	4.380,99

(*) Hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçemez.

KÇÖ ödemesi, prim ödemesi ve eksik gün

Kısa çalışma yapılan süreler için, kısa çalışmaya tabi tutulan işçiler adına Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile eksik gün gerekçesi “18 – Kısa Çalışma Ödeneği” olarak bildirilir. İlgili ayda birden fazla gerekçe olması halinde eksik gün gerekçesi “12 – Birden Fazla” olarak SGK’ya bildirir.

İşçinin kısa çalışma ödeneği aldığı süre için genel sağlık sigortası primleri ödenmektedir. Söz konusu dönemde kısa ve uzun vadeli sigorta primleri ödenmez.

Kısa çalışma yapan işçinin çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarının, kısa çalışma yapılan süreyle orantılı olarak işveren ve Kurum tarafından ödenir.

Kısa çalışma ödeneği, çalışmadığı süreler için, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir. Ödemeler PTT Bank aracılığı ile yapılmaktadır. Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı yetkilidir.

KÇÖ durması, kesilmesi ve diğer detaylar

İşverenin, kısa çalışma uygulaması devam ederken, normal faaliyetine başlamaya karar vermesi halinde durumu Kurum birimine, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına ve işçilere 6 işgünü önce yazılı olarak bildirmesi zorunludur.

Zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılması halinde, ödemeler 4857 sayılı Kanunun 24’üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve 40’ıncı maddesinde öngörülen 1 haftalık süreden sonra başlar. Bu 1 haftalık süre içerisinde ücret ve prim yükümlülüğü işverene aittir.

Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için aylık olarak verilir. Kısa çalışma ödeneğinin süresi 3 ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi kadardır ve kısa çalışma ödemeleri, hak edilen işsizlik ödeneğinden mahsup edilmektedir.

Kısa çalışma ödeneği alanların işe girmesi, yaşlılık aylığı almaya başlaması, herhangi bir sebeple silahaltına alınması, herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması hallerinde veya geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması durumunda geçici iş göremezlik ödeneğine konu olan sağlık raporunun başladığı tarih itibariyle kısa çalışma ödeneği kesilir/durdurulur.

Kısa çalışma döneminde iş sözleşmesi feshedilenlerin veya tekrar kısa çalışma yapmamak üzere faaliyete başlayanların kısa çalışma sona erme tarihi, fesih tarihi veya faaliyete başlama tarihine göre güncellenir. Geçici iş göremezlik ödeneği alınan dönemin KÇÖ ödenen döneme rastlayan kısmı için ödeme yapılmaz. Söz konusu dönemin işveren tarafından bildirilmesine müteakip ilgili aya ilişkin haftalık çalıştırılmayacak saat bölümünün güncellenmesi gerekmektedir. Oluşan fazla ödemeler ilgililerden tahsil edilir. Bildirimde belirtilen tarih itibariyle kısa çalışma sona erer. Geç bildirimlere ilişkin oluşan yersiz ödemeler yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.

Raporda haftalık çalışılmayacak saat belirlenmiş olsa bile, işyerinde sipariş alınması veya iptali gibi durumlar söz konusu olabileceğinden; işyerinde gerçekleşen fiili çalışma durumuna göre ödeme yapılabilir. Ancak, işyeri için başlangıçta belirlenmiş olan haftalık çalıştırılmayacak saatten fazla KÇÖ ödenmez.

KÇÖ ödeme gün sayısı ile SGK kayıtlarındaki ilgili dönemdeki prim gün sayısı (Hastalık gerekçesiyle bildirilen eksik gün sayısı dâhil) toplamda 30 gün olmalıdır. Ancak, oranlardaki küsuratların tama iblağı veya ay içinde fiili gün sayısı esas alınması gibi nedenlerle ay içinde işveren tarafından yatırılan prim sayısı (Hastalık gerekçesiyle bildirilen eksik gün sayısı dâhil) ile ödenen kısa çalışma gün sayısı toplamı 31 gün olabilecektir.

Kısa Çalışma Ödeneğinin tüm detaylarını sizlerle paylaştık ancak Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak yaptığı açıklamada, “… gerekiyorsa istihdamı koruma koşuluyla kısa çalışma ödeneğiyle ilgili bakanlığımızın da zaten meclise detayı, maddeyi gönderecek, esnetilmesi söz konusu. Daha fazla sektörün de olumlu etkilenmesi noktasında bir düzenlemeyle bir torbaya gelecek, zaten o paketin içerisinde bu da var. Dolayısıyla birçok sektörün de bu çerçevede işsizlik fonu üzerinde kısa çalışma ödeneğinden faydalanması ile ilgili bu da söz konusu olacak.” diye belirtti.

Bu açıklamadan sonra konuyla ilgili olarak resmi makamlardan açıklanacak ve paylaşılacak güncel bilgiler doğrultusunda sizleri bilgilendirmeye devam ediyor olacağız.