EYT Şartları Neler? Kimler Faydalanabilir?

EYT emeklilikte yaşa takılanlar 1999 yılında, emeklilik konusunda yürürlükte bulunan Sosyal Sigortalar Kanunu üzerinde değişiklikler yapılması sonucunda farklı sorunları ve mağduriyetleri beraberinde getirerek ortaya çıkmıştır. O yıllarda bu konuda bir yasal değişiklik ihtiyacı duyulmasının sebebi, erken yaşta emekli olma imkanından olumsuz etkilenen sosyal güvenlik sisteminin düzeltilmek istenmesiydi. Yapılan kanun değişikliği neticesinde 8 Eylül 1999 yılından önce sigortalı olanların emeklilik hak etme koşulları değiştirilmiştir.

Yeni gelen düzenleme ile çalışanlar işe başladıkları gün itibari ile tabii oldukları emeklilik hakları açısından mağdur duruma düşmüş olduğundan tekrar bir düzenleme üzerinde çalışmalar yapılmaya başlamıştır. Gelecek olan EYT düzenlemesi ile tüm bu durumlara çözüm bulunacağı düşünülmektedir. EYT düzenlemesiyle birlikte herkesin aklında oluşan sorulara çözüm olabilmesi için EYT şartları nelerdir, kimler EYT’den yararlanabilir gibi soruların cevapları öğrenilmelidir.

EYT Detayları

Milyonlarca kişinin merakla beklediği EYT açıklaması yapıldı ve konu ile ilgili ayrıntılar ortaya çıkmaya başladı. Emeklilikte yaşa takılanlar prim ve sigortalılık sürelerini doldurdukları halde yaştan dolayı emekli olamayan kişiler için kullanılan bir terimdir. EYT sürecinin başlamasına neden olan kanun değişikliğinde asıl gözden kaçan önemli detay yaş şartı ile birlikte prim gün sayılarının da kademeli olarak artmış olmasıdır.

Çeşitli EYT formülleri ile çalışmalar yapıldı ve yaklaşık 2.5 milyon kişiyi ilgilendiren EYT yasasında hazırlanan tasarı meclis onayına sunuldu.

Yapılan yasa tasarısı çalışmasında ortaya çıkan sürpriz ile yaş şartı kaldırılmış fakat prim gün sayısındaki artış kaldırılmamıştır. Dolayısı ile 5000 prim gün şartını tamamladığı için emekli olacağını düşünen çalışanlar emekli olamayacakları durumu ile karşılaşmışlardır.

Hazırlanan tasarının içeriğinde çalışanın işe girdiği tarihe göre ödeyeceği prim gün sayısı daha önce yasa ile gelen kademeli prim gün tablosuna bağlı bırakılmıştır.

Yani son duruma bakıldığında; 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigorta başlangıcı olan kişiler, kademeli prim gün sayısını ve kadınlarda 20 yıl erkeklerde 25 yıl sigortalılık sürelerini doldurmuşlarsa emekli olabilecekler.

EYT prim şartı ve sigortalılık süresi dolan herkes emekli olabilecek. Diğer taraftan EYT kapsamında emekli olup çalışmaya devam etmeyi düşünen kişiler için devlet tarafından bir teşvik verilmesi planlanıyor. Bu sayede işletmelerin emekliler üzerinden daha düşük prim ödemesi planlar arasında. Tüm düzenleme ile işletmelere büyük bir yük bineceği için kıdem tazminatı konusunda Hazine ve Maliye Bakanlığı Kredi Garanti Fonu’nda destek verilmesi de planlanıyor.

Merak edilen bir başka nokta da EYT emekli maaşı miktarları olarak göze çarpıyor. Maaş hesaplaması sırasında 1999 yıl öncesi, 1999-2008 yılları arası dönem ve 2008 sonrasındaki yıllar olarak 3 farklı dönemdeki hesaplamalar yapılarak maaş belirlemesi yapılıyor. Maaş hesaplanırken çalışanların aylık kazançları, çalıştıkları yıl, yaş beklerken ödenen fazladan primler, çalışmaya ara verip vermedikleri ve toplam çalışma sürelerini de hesaba katılacak. Böylece her emekli aylığı kişiye özel olacak.

EYT Emeklilik Şartları

EYT meclise sunulduktan sonra herkesin kafasında EYT emeklilik şartları olarak neler belirlendiği sorusu oluştu. Yeni kanun için öncelikle bir sürü insanı mağdur eden yaş şartı kaldırıldı. Bunun dışında SGK’lı çalışanın belirlenmiş olan emeklilik şartları;

EYT, 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigorta başlangıcı yapılmış kişileri kapsıyor. Bu tarihten sonra sigortalı olanlar kapsama giremiyor.

Diğer taraftan 8 Eylül 1999 ve öncesinde çalışmaya başlayan kişilerin, 9 Eylül 1999 ve bu tarihten sonra çalışmaya başlamalarına rağmen sigorta başlangıç tarihini geriye götürmelerine imkan tanınıyor. Bunun için borçlanma yapılarak başlangıç tarihi 8 Eylül 1999 ve öncesine götürülebiliyor ve emeklilikte yaş şartı kaldırılıyor.

EYT prim gün sayısı yeni kanundaki kademeli prim gün tablosuna tabii edilmiştir.

Sigortalılık süresi de değişmeyecek, kadınlarda 20 yıl sigortalı çalışma şartı erkeklerde de 25 yıl sigortalı çalışma şartı aranıyor.

Prim gününde eksik olan kadınlar doğum borçlanması, erkekler de askerlik borçlanması ile primlerini doldurabiliyor. Bu sayede eksik primlerini tamamlayıp emekli olabiliyorlar.

8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortası başlamış olduğu halde sigortalılık gününü dolduramayan kişiler de kadınlar 20 yılı, erkekler 25 yılı doldurarak emekli olabilirler.

Emekli olduktan sonra aynı iş yerinde 10 gün içinde tekrar çalışmaya başlayan kişilere %5 destek primi alabiliyorlar.

Kamuda sürekli işçi olarak çalışan kişilerin emeklilik, yaşlılık ya da malullük aylığı almaya hak kazanmaları halinde iş sözleşmesini zorunlu feshedilmesini gerektiren hüküm de yürürlükten kaldırılacak.

EYT başvurularında tüm şartları yerine getiren kişiler e-devlet üzerinden başvuru yapabilecektir.

EYT Hesaplama

8 Eylül 1999 tarihindeki kanun değişikliğine kadar sigortalılık süresi ile prim gününü tamamlayan herkes emekli olabiliyorken 1999 yılındaki kanun değişikliğinde bu kriterlere yaş sınırı da eklendi. Bu durumda yapılan değişiklik ile emekli olmak için yaş şartı da aranmaya başladı ve emekli olma yaşı ileriye çekilmiş oldu.

Kanun değişikliğinden önce kadınlar için 20 yıl ve 5000 prim günü, erkekler için de 25 yıl sigortalılık süresi ve yine 5000 prim günü şartı aranıyordu. 5000 prim günü yaklaşık olarak 13.5 yıla denk geliyordu. Böylece bir kadın 18 yaşında işe başladıysa 38 yaşında emekli olabiliyordu. Erkeklerde de durum çok farklı olmamakla birlikte 18 yaşında işe başlayan bir erkek 43 yaşında emekliye ayrılabiliyordu.

1 Ocak 1972 doğumlu olan bir erkek işçi, 1 Temmuz 1994 yılında ilk kez sigortalı işe başladığında, çalıştığı dönemde yürürlükte olan kanuna göre 5000 prim gününü ve 25 yıllık sigortalılık süresini tamamladığında emekli olabiliyordu. Bu da o işçinin 47 yaşında emekli olabileceği anlamına geliyordu. 1999 yılında yürürlüğe giren ve şu anda geçerli olan kanun ile aynı işçi 5750 prim ödemesi, 55 yaş ve 25 yıllık sigortalılık şartlarını yerine getirebilirse emekli olabiliyor. Yıl bazından bir EYT hesaplama yapılırsa kanun değişikliği ile 8 yıl çalışma süresi ötelenen ve 750 ekstra prim gün ödemesi çıkan işçi, yaş sınırı olmadan 47 yaşında emekli olabilecek.

1999 yılında geçerliliğe giren kanunda kadınlar için emeklilik yaşı 58, erkekler için 60 oldu. 2008 yılında yapılan yeni bir düzenleme ile de emeklilik yaşı 65’e kadar yükseltildi. EYT yasası ile 8 Eylül 1999 öncesinde sigortaya geçmiş olan kişiler diğer şartları da taşıyorlarsa emekli olabilecekler. Bu şartların arasında yaş şartı olmayacak.

EYT Kimi Kapsıyor?

EYT sigorta başlama tarihi 8 Eylül 1999 ve öncesinde olan ve yaş kriteri dışında emeklilik için gerekli olan sigortalılık tarihi ve prim günü sayısı yeterli olan kişileri kapsar.

EYT Hangi Yılları Kapsıyor?

EYT ile emekliliğe hak kazanacak kişiler 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigorta başlangıç tarihi olan kişiler olduğu için, EYT’nin kapsadığı yıllar da bu tarih ve öncesidir.

EYT Şartları Neler?

EYT başvurularında temelde 3 şart vardır. Şartların ilki 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortası başlamış olmasıdır. İkinci şart prim gününün doldurulmuş olmasıdır. Üçüncü ve son şart ise kadınlarda 20 sigortalılık yılı, erkeklerde 25 sigortalılık yılının tamamlanmış olmasıdır.