Yeni düzenlemeye göre evlerde kendi el emekleri ile imal ettikleri ürünleri bir iş yeri açmaksızın internet üzerinden satanlar esnaf muaflığından faydalanabilmeye başladı.

Türkiye’de gelir ve katma değer vergisi uygulaması büyük ölçüde yapılan işin ticari, sınai, zirai veya mesleki bir faaliyet kapsamında icra edilip edilmediğine göre belirlenmektedir. Buna göre bu kapsamda yapılan faaliyetler belli şartlar dâhilinde gerçek usulde gelir ve katma değer vergisi mükellefiyeti gerektirmektedir. Fakat, küçük esnaf dediğimiz bir üretici grubuna devlet, gelir vergisi açısından muafiyet ve katma değer vergisi açısından yaptıkları bu işlerde istisna öngörmüştür.

Şimdiye kadar, ufak tefek el işi, evde üretilen ürünler vb., belli bir hacim aşmadığı sürece gelir vergisinden muaf kılınmıştır. Mali idare açısından takip zorluğu kadar, bu meslek gruplarının yaşatılması ve korunması da bunda temel belirleyici faktör olmuştur. Bu kanunla hâlihazırda gezici pazarcılar, küçük sanat erbabı, hurdacılar, taşıyıcılar, evlerinde yenilebilir enerji üretenler muafiyet kapsamında gelir elde etmektedirler.

En son yapılan bir düzenlemeyle; 7162 sayılı Kanun ile Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) 9’uncu maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendine “iş yeri açmaksızın” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya yıl içinde gerçekleştirilen satış tutarı ilgili yıl için geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarından fazla olmamak üzere, internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden” ibaresi eklenmiştir.

Uygulamanın ayrıntıları 15 Mart 2019’da yayımlanan 306 no’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile belli olmuştur. Bu düzenlemeye göre evlerde kendi el emekleri ile imal ettikleri ürünleri bir iş yeri açmaksızın internet üzerinden satanlar da, esnaf muaflığından faydalanabilmeye başlamışlardır.

193 sayılı kanunun 9’uncu maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin yürürlükteki hâli şu şekildedir:

“6. Evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü ve benzeri makine ve aletler hariç olmak üzere, muharrik kuvvet kullanmamak ve dışarıdan işçi almamak şartıyla; oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamûlleri, kırpıntı deriden üretilen mamûller, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, pul, payet, boncuk işleme, tığ örgü işleri, ip ve urganları, tarhana, erişte, mantı gibi ürünleri işyeri açmaksızın veya yıl içinde gerçekleştirilen satış tutarı ilgili yıl için geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarından fazla olmamak üzere, internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden satanlar.

Bu ürünlerin, pazar takibi suretiyle satılması ile ticarî, ziraî veya meslekî faaliyetleri dolayısıyla gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olanların düzenledikleri hariç olmak üzere; düzenlenen kermes, festival, panayır ile kamu kurum ve kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde satılması muaflıktan faydalanmaya engel değildir.”

Evlerde üretilen ürünlerin satışında esnaf muaflığından faydalanabilmek için belli şartlar bulunuyor:

1. İmal edilen ürünlerin, GVK md. 9/1-6 bendi kapsamında olması,
2. Evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü ve benzeri makine ve aletler hariç olmak üzere, sanayi tipi veya seri üretim yapabilen makine ve aletlerin kullanılmaması,
3. Dışarıdan işçi çalıştırılmaması,
4. Ürünlerin iş yeri açmaksızın satılması,
5. Ürünlerin, pazar takibi suretiyle satılmaması,
6. Ürünlerin, ticarî, ziraî veya meslekî faaliyetleri dolayısıyla gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olanların düzenledikleri kermes, festival ve panayırlarda satılmaması,
7. Ticarî, ziraî veya meslekî kazancı dolayısı ile gerçek usulde gelir vergisine tâbi olunmaması,
8. Faaliyetin, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine bağlılık arz edecek şekilde yapılmaması gerekmektedir.

Ürünlerin; ticarî, ziraî veya meslekî faaliyetleri dolayısıyla gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olanların düzenledikleri hariç olmak üzere, düzenlenen kermes, festival, panayır ile kamu kurum ve kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde satılması muaflıktan faydalanmaya engel değildir.

YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ

Yapılan bu değişiklikle 30/1/2019 tarihinden itibaren uygulanmak üzere, GVK kapsamında esnaf muaflığından faydalananların, evlerde imal ettikleri ürünleri, internet ve benzeri elektronik ortamlarda da satmaları halinde esnaf muaflığından faydalanmaları mümkün hâle getirilmiştir.

Bu muaflıktan faydalanılabilmesi için, internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden yıl içinde gerçekleştirilen satış tutarının ilgili yıl içinde geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarını aşmaması gerekmektedir. 2019 yılı için belirlenen yıllık asgari ücretin brüt tutarı olan 30.700,80 TL’yi aşmaması gerekir.

193 sayılı Kanunun 9’uncu maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde sayılan ürün çeşitlerinden, birden fazlasının üretilerek internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden satılması durumunda, satış tutarının ilgili yıl içinde geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarını aşmaması şartı, her bir ürün cinsi için ayrı ayrı değil tüm ürünlerin toplam satış tutarı için geçerlidir.

Satışların bir kısmının internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden, bir kısmının muafiyet kapsamında diğer şekillerde yapılması halinde, satış tutarının ilgili yıl içinde geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarını aşmaması şartı, sadece internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden yapılan satışlar için geçerli olup, diğer şekillerde yapılan satışlarda tutar sınırlaması bulunmamaktadır.

İnternet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden yıl içerisinde yapılan satışların ilgili yılda geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarını geçmesi halinde, esnaf muafiyeti kaybedilecek ve izleyen takvim yılı başı itibarıyla gelir vergisi mükellefiyeti tesis edilecektir.

Örnek: Esnaf muaflığından yararlanan Bay (E), evinde ürettiği hediyelik turistik eşyaları belediye tarafından belirlenen geçici bir stantta ve internet üzerinden satmaktadır.

Bay (E)’nin 2019 takvim yılında internet üzerinden yapmış olduğu satış tutarı 35.000 TL, diğer satış tutarı ise 15.000 TL’dir.

Bay (E), internet üzerinden yapmış olduğu satış tutarı olan 35.000 TL, 2019 yılı için belirlenen yıllık asgari ücretin brüt tutarı olan 30.700,80 TL’yi aştığından, muafiyetini kaybedecek ve 1/1/2020 tarihinden itibaren gelir vergisi mükellefi olacaktır.

BELGELENDİRME ŞEKLİ

Bu muaflık kişilere tanınan bir vergi muafiyeti olmakla birlikte gelir vergisinin kesinti yoluyla alınmasına engel değildir. Yeni düzenlemeye göre söz konusu emtia bedelleri veya bu emtianın imalinde ödenen hizmet bedelleri yüzde 2 gelir vergisi stopajı yapılması öngörülmüştür. KDV hesaplanmasına ise gerek bulunmamaktadır.

Esnaf muaflığından yararlananlardan yapılan alışların tamamının gider pusulası ile belgelendirilmesi esas olmakla birlikte, münhasıran internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden satın alınan mallar için yapılan ödemelere ilişkin olmak üzere, gider pusulasında bulunması gereken bilgileri (imza hariç) ihtiva eden banka dekontları ile de belgelendirilmesi mümkündür.

Örnek: Esnaf muaflığından yararlanan Bayan (F), evinde ürettiği hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça ve yapma çiçekleri, kamu kurumlarınca düzenlenen kermes, festival, panayırlarda ve internet üzerinden satışa aracılık eden bir platform aracılığıyla satmaktadır.

Bayan (F), internet üzerinden ticari kazancı nedeniyle gerçek usulde gelir vergisi mükellefi olan Bay (G)’ye 2.000 TL ve (H) A.Ş.’ye 3.000 TL’lik satış yapmıştır.

Bay (G) ve (H) şirketi tarafından Bayan (F)’den satın alınan ürünlerin, gider pusulası veya gider pusulasında bulunması gereken bilgileri ihtiva eden banka dekontuna istinaden belgelendirilmesi ve yapılan ödemeler üzerinden yüzde 2 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.