Doğum yapan sigortalı kadın çalışanların, çalışma hayatında korunması sosyal devlet ilkesinin bir yansımasıdır. Türk İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Mevzuatı, doğum süreci öncesinde, sırasında ve sonrasında kadın çalışanlara pek çok hak tanımaktadır. Bu yazımızda, doğum izninden süt iznine, geçici iş göremezlik ödeneğinden ücretsiz izin hakkına kadar doğum yapan sigortalıların sahip olduğu tüm hakları ele aldık. 

Doğum Öncesi ve Sonrası Analık İzni

Kadın çalışanların en temel haklarından biri, doğumdan önce ve sonra toplamda 16 hafta olarak verilen analık iznidir. Bu süre, çoğul gebelik durumunda 18 haftaya çıkar. İzinin doğum öncesi 8 haftalık kısmı çalışılabilir durumda olunması durumunda doğum sonrasına aktarılabilir. Bu izinde çalışılmadığına dair doktor raporu alınarak SGK’dan geçici iş göremezlik ödeneği talep edilebilir. 

Geçici İş Göremezlik Ödeneği (Analık Parası)

Analık izninde çalışılmayan süreler için SGK tarafından geçici iş göremezlik ödeneği verilir. Bu ödeme, sigortalının son 3 aylık brüt kazancı dikkate alınarak hesaplanır ve doğumdan önceki 8 hafta ve sonraki 8 hafta (çoğul gebelikte 10 hafta) için yapılır. Ödemenin alınabilmesi için doğum öncesinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi ödenmiş olmalıdır. 

Analık Ödeneği Nasıl Hesaplanır?

Analık ödeneği, doğumdan önceki 12 ay içinde prime esas kazançların ortalaması alınarak hesaplanır. Günlük brüt ücretin üçte ikisi oranında ödeme yapılır. Örneğin günlük brüt ücret 600 TL ise, analık parası günlük 400 TL civarında olacaktır. 

Ücretsiz Doğum İzni Hakkı 

Kadın çalışanlar, doğum sonrası analık izninin bitiminden sonra talep etmeleri halinde 6 aya kadar ücretsiz izin kullanma hakkına sahiptir. Bu süre zarfında sigorta primi işveren tarafından ödenmez, ancak hizmet süresine dahil edilir. Bu izin yalnızca doğum yapan çalışanların talebiyle kullanılır ve işverenin onayıyla başlar. 

Ücretsiz İzin Süresinde Sigorta ve Kıdem

Ücretsiz izin süresince sigortalılık devam etmez, ancak bu süre kıdem tazminatına esas süreye dahil edilir. Yani kadın çalışan ücretsiz izinden döndüğünde kıdemi korunur. 

Ücretsiz İzin Talebi Nasıl Yapılır?

Talep dilekçesiyle birlikte doğum raporu işverene sunularak ücretsiz izin talep edilebilir. İşveren, bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. 

Süt İzni Hakkı

Doğum yapan kadın çalışanlar, çocuklarının bir yaşını doldurmasına kadar günde 1,5 saat süt izni kullanma hakkına sahiptir. Bu izin, annenin tercihine göre gün içinde bölünerek ya da toplu olarak kullanılabilir. Süt izni süresi, günlük çalışma süresinden sayılır ve ücret kesintisi yapılamaz. 

Süt İzninde Ücret Kesintisi Yapılabilir mi?

Hayır. Süt izni süresi yasal çalışma süresinden sayılır. Bu sürede çalışılmasa da çalışan ücrete hak kazanır. 

Süt İzni Kullanımı Nasıl Planlanır?

Kadın çalışan, süt iznini günün başında, sonunda veya gün içinde kullanabilir. Uygulama işveren ile yapılacak görüşmeye bağlıdır. 

Birden Fazla Doğumda Haklar Nasıl Uygulanır?

Birden fazla doğumda haklar her doğum için ayrı ayrı geçerli olur. Örneğin, her doğumda 16 haftalık izin ve süt izni hakları yeniden başlar. 

Evlat Edinen Kadın Sigortalılar İçin Haklar

2 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın sigortalılar da doğum izni ve süt izni gibi haklardan faydalanabilir. 

Doğum Yapan Sigortalının Hakları Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Doğumdan önce çalışmaya devam etmek mümkün mü?

Evet. Doktorun onayı ile doğuma 3 hafta kalıncaya kadar çalışılabilir. Bu durumda kullanılmayan izin süresi doğum sonrasına eklenebilir. 

Analık izni sırasında başka bir işte çalışabilir miyim?

Hayır. Analık izni sırasında başka bir işte çalışılması yasaktır ve SGK ödeneğinin kesilmesine neden olur. 

Süt izni süresi toplu şekilde kullanılabilir mi?

Evet. İşverenin onayıyla günde 1,5 saatlik süt izni toplu şekilde haftalık veya aylık izin olarak planlanabilir.