Ücret; işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Gerçek kişilerin bir takvim yılı içinde elde etmiş oldukları ücret gelirleri gelir vergisine tabidir. Ücret bedensel ya da zihinsel bir emek karşılığında işverenden elde edilen hasılayı ifade eder. Bu hasıla para şeklinde olabileceği gibi ayni (hizmet karşılığının mal olarak verilmesi) veya para ile temsil edilebilen menfaat şeklinde de olabilir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı, mali sorumluluk tazminatı, tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık ilişkisi niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması bile ücretin niteliğini değiştirmez.
Ücret gelirini meydana getiren 3 ana unsur:
- Bir işverene tabi olma; Herhangi bir ödemenin ücret olarak kabul edilebilmesi için gerekli olan ilk unsur çalışanın işverene tabi olmasıdır. İşveren, hizmet erbabını işe alan, emir ve talimatları dahilinde çalıştıran gerçek ve tüzel kişilerdir. Çalışanın işverene bağlılığı fiili olabileceği gibi kanun, tüzük, yönetmelik veya sözleşmelerle de saptanmış olabilmektedir.
- Belli bir iş yerine bağlı olma; İş yeri ticari, sınai, zirai ve mesleki bir faaliyetin yürütülmesi için tahsis edilen veya bu faaliyetlerde kullanılan yerlerdir. Bu yerlere bağlılık hukuki anlamda bir bağlılıktır. Hizmetin mutlaka fiilen işyerinde yapılması zorunlu değildir.
- Hizmetin karşılığı olarak bir ödemenin yapılması; Ödeme bir hizmet karşılığı değilse ücret sayılmasına imkan yoktur. Hizmet karşılığı olarak yapılan ödeme, nakit (haftalık, aylık vb.), ayın (hizmet karşılığının mal olarak verilmesi) veya para ile temsil edilebilen menfaatler (konut, araç sağlanması gibi) şeklinde olabilir.
Ücretin Safi Tutarının Tespiti
Ücretin safi tutarı, işveren tarafından verilen para ve ayınlarla sağlanan yararlar toplamından (yani ücretin gayrisafi tutarından) aşağıdaki indirimlerin yapılmasından sonra kalan miktardır.
- Emekli aidatı ve sosyal sigorta primleri,
- Sosyal güvenlik destekleme primi,
- OYAK ve benzeri kamu kurumlarınca yapılan yasal kesintiler,
- Şahıs sigorta primleri,
- Bireysel emeklilik katkı payları,
- Sendikalara ödenen aidatlar,
- Sakatlık indirimi
2019 Yılı Bildirim Sınırı
Birden fazla işverenden tevkif yoluyla vergilendirilmiş ücret alan ve birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı Gelir Vergisi Kanunu’nda yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2019 yılı için bu tutar 40.000 TL) aşmayan mükelleflerin, tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücretleri yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir.
Birden sonraki işverenden alınan tevkifata tabi ücretlerin toplamı 40.000 TL’yi aşması durumunda, ücretlerin tamamı (ilk işverenden alınan ücret de dahil olmak üzere) yıllık beyannameye dahil edilecektir.
Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı ücretli tarafından serbestçe belirlenecektir.
2019 yılı içinde üç farklı işverenden ücret geliri elde eden Selçuk Bey 2020 yılında beyanname verip vermeyeceğini bilmemektedir. Beyanname verip vermeyeceğinin hesabı aşağıdaki gibi yapılacaktır.
Örnek-1:
| 2019 Yılı Çalışmaları | Gayrisafi Ücret | SGK Oranı | SGK Kesinti | Safi Ücret |
| Birinci işverenden alınan ücret | 100.000,00 | 15% | 15.000,00 | 85.000,00 |
| İkinci işverenden alınan ücret | 75.000,00 | 15% | 11.250,00 | 63.750,00 |
| Üçüncü işverenden alınan ücret | 55.000,00 | 15% | 8.250,00 | 46.750,00 |
| Ücretler Toplamı | 230.000,00 | 34.500,00 | 195.500,00 |
Selçuk Bey’in birinci işveren olarak 100.000 TL ücret aldığı işvereni seçmesi durumunda, diğer işverenlerden aldığı ücret toplamının 2019 yılı beyanname verme sınırı olan 40.000 TL ile kıyaslamasında, gayrisafi ücret tutarlarından GVK’nın 63/2. bendine göre %14 sigorta primi ve %1 işsizlik sigortası primi toplamı olan %15 oranı uygulanarak sigorta kesintisi yapılacaktır.
İkinci işverenden (63.750,00) + üçüncü işverenden (46.750,00) = 110.500,00 TL
Buna göre, birden sonraki işverenlerden alınan ücret toplamı 110.500,00 TL ücret beyan sınırı olan 40.000 TL’yi aştığı için birinci işverenden elde ettiği ücret de dahil olmak üzere 230.000,00 TL beyan edecektir.
Örnek-2:
Selçuk Bey’in, 2019 yılında üç ayrı işverenden ücret geliri elde etmiş ve ücretlerin tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiştir.
| 2019 Yılı Çalışmaları | Gayrisafi Ücret | SGK Oranı | SGK Kesinti | Safi Ücret |
| Birinci işverenden alınan ücret | 55.000,00 | 15% | 8.250,00 | 46.750,00 |
| İkinci işverenden alınan ücret | 28.000,00 | 15% | 4.200,00 | 23.800,00 |
| Üçüncü işverenden alınan ücret | 12.000,00 | 15% | 1.800,00 | 10.200,00 |
| Ücretler Toplamı | 95.000,00 | 14.250,00 | 80.750,00 |
Birinci işverenden alınan ücret toplama dahil edilmeyecek olup, ikinci ve üçüncü işverenden alınan (23.800,00 + 10.200,00 = 34.000,00 TL) ücretler toplamı 40.000,00 TL’lik beyan sınırını aşmadığından ücret gelirlerinin tamamı beyan edilmeyecektir.
Örnek-1’de verilen beyannamede Selçuk Bey ne kadar vergi ödeyecek?
Selçuk Bey, 2019 yılı için 230.000,00 TL için beyanname verecek olup, 34.500,00 TL (sigorta primi) ve 48.000,00 TL (AGİ mahsup edilmeden önceki vergi tevkifatı tutarı) ödemiş olsun.
| Ücret Geliri | 230.000,00 |
| SGK Primi (%15) | 34.500,00 |
| Beyan Edilecek Ücret Geliri | 195.500,00 |
| Hesaplanan Gelir Vergisi (%15-20-27-35) | 52.885,00 |
| Mahsup Edilecek Gelir Vergisi | 42.013,86 |
| Ödenecek Gelir Vergisi | 10.871,14 |
| Damga Vergisi | 89,10 |
| Ödenecek Vergi Toplamı | 10.960,24 |
Ücret gelirleri için “Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi”, o yılı izleyen yılda Mart ( 01.03.2020 – 31.03.2020 ) döneminde verilir. Beyanname üzerinden ödenecek gelir vergisi, Mart ve Temmuz dönemlerinde olmak üzere 2 taksitte ödenebilmektedir.
Selçuk Bey ödemesi gereken 10.960,24 TL’yi iki taksit şeklinde 2020 Mart ayında 5.480,12 TL ve 2020 Temmuz ayında 5.480,12 TL olarak ödeyebilir.
Birinci taksitin damga vergisi ile birlikte 31 Mart 2020 tarihine kadar, İkinci taksitin 31 Temmuz 2020 tarihine kadar ödenmesi gerekmektedir.
Yıllık Beyannameye Dahil Edilen Gelirlerden Yapılacak İndirimler
Gelir Vergisi Kanunu’nun 89 uncu maddesine göre, gelir vergisi matrahının tespitinde, gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden aşağıdaki indirimler yapılabilir:
- Hayat/şahıs sigorta primleri
- Eğitim ve sağlık harcamaları
- Beyan edilecek gelirden sınırlı olarak indirilebilecek bağış ve yardımlar ile tamamı indirilebilecek bağış ve yardımlar
- Sponsorluk harcamaları
- Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına yapılan ayni ve nakdi bağışlar
- Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar
- Bireysel katılım yatırımcısı indirimi
- EXPO 2016 Antalya Ajansına yapılan her türlü nakdî ve ayni bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamaları
- Diğer kanunlara göre tamamı indirilecek bağış ve yardımlar
Yeni vergi dilimi
2019 yılında mevcut uygulamada gelir vergisi dilimleri aşağıdaki gibidir.
| Gelir Dilimi | Vergi Oranı |
| 18.000 TL’ye kadar | %15 |
| 40.000 TL’nin 18.000 TL’si için 2.700 TL, fazlası | %20 |
| 98.000 TL’nin 40.000 TL’si için 7.100 TL (Ücret gelirlerinde 148.000 TL’nin 40.000 TL’si için 7.100 TL), fazlası | %27 |
| 98.000 TL’den fazlasının 98.000 TL’si için 22.760 TL, (Ücret gelirlerinde 148.000 TL’den fazlasının 148.000 TL’si için 36.260 TL), fazlası | %35 |
07.12.2019 tarihli 30971 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanan 7194 sayılı Kanun’un 17. Maddesiyle 01.01.2019 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 500.000,00 TL için %40 oranı eklenmiştir. 2020 yılında uygulama aşağıdaki gibi olacaktır:
| Gelir Dilimi | Vergi Oranı |
| 22.000 TL’ye kadar | %15 |
| 49.000 TL’nin 22.000 TL’si için 3.300 TL, fazlası | %20 |
| 120.000 TL’nin 49.000 TL’si için 8.700 TL (Ücret gelirlerinde 180.000 TL’nin 49.000 TL’si için 8.700 TL), fazlası | %27 |
| 600.000 TL’nin 120.000 TL’si için 27.870 TL (Ücret gelirlerinde 600.000 TL’nin 180.000 TL’si için 44.070 TL), fazlası | %35 |
| 600.000 TL’den fazlasının 600.000 TL’si için 195.870 TL (Ücret gelirlerinde 600.000 TL’den fazlasının 600.000 TL’si için 191.070 TL), fazlası | %40 |
Buna göre;
- 7194 sayılı Kanun’un 15. Maddesi ve Geçici 91. Maddesine göre; 01.01.2020 tarihi itibariyle bir işverenden alınan ve 4’üncü gelir diliminde (500.000,00 TL) yer alan tutarı aşan tevkif suretle vergilendirilmiş ücretler için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecektir. Ancak ücret dışında elde edilen diğer gelirlere ise 01.01.2019 – 31.12.2019 dönemi için %40 oranındaki yeni tarife uygulanacaktır.
- Ayrıca 01.01.2020 tarihinden itibaren birden fazla işverenden tevkif suretle vergilendirilmiş ücret almakla beraber birden sonrakinde alınan ücretler toplamı ikinci gelir diliminde (2019 yılı için 40.000,00 TL) aşmaması; fakat bu ücreti ile ilk işverenden alınan ücret toplamı dördüncü gelir diliminde (600.000,00 TL) yer alan tutarı aşması halinde bu gelirler beyan edilecektir.
- Birden fazla işverenden tevkif suretle vergilendirilmiş ücret almakla beraber birden sonrakinde alınan ücretler toplamı ikinci gelir diliminde (2019 yılı için 40.000,00 TL) aşması halinde bu gelirler önceki uygulamada olduğu gibi beyan edilecektir. (2020/Mart döneminde)
