Gider Pusulası Nedir? 

Gider pusulası, vergi mükellefi olmayanlardan alınan her türlü hizmet ya da ürünlerin karşılığında oluşan giderin muhasebeleştirilmesi için fatura yerine kullanılan belgedir. 

Gider pusulası nasıl hesaplanır? 

Gider pusulası hesaplamak için temel olarak iki yol kullanılmaktadır. Kullanılan yollardan biri brüt tutar üzerinden hesaplama iken diğeri alınan mal ve hizmetin net tutarı üzerinden hesaplamaya dayanır.  

Brütten Nete Gider Pusulası Hesaplama 

Ofis içerisinde elektrik tesisatını değiştirmek isteyen bir şirketin aldığı hizmet karşılığında tesisatçıya brüt 5.000₺ ödediğini varsayarsak 5.000₺ içinden %10’luk gelir vergisinin de ödenmesi gerekir. 

Gelir Vergisi Stopajı = Brüt Ücret X Gelir Vergisi Stopajının Oranı 
Gelir Vergisi Stopajı = 5.000 X %10 = 500₺ 

Bu durumda elektrik tesisatçısına net olarak 4.500₺ ödeme yapılır. 

Netten Brüte Gider Pusulası Hesaplama 

Aynı şekilde elektrik tesisatçısının 4.500₺ net ücret talep ettiğini düşünürsek şirketin toplam gideri şu şekilde hesaplanır: 

Brüt ücret = Net ücret / (1– Gelir Vergisi stopaj oranı) 
Brüt ücret= 4.500 / (1 – %10) = 5.000₺ 

Bu noktada işlemin muhasebeleştirme sürecinin nasıl gerçekleştirileceği de büyük önem taşımaktadır. 

Gider Pusulası Muhasebe Kaydı  

Hizmet karşılığı ödenen 4.500₺ net ücret hesaplanan gider pusulasının muhasebe kaydı şu şekildedir: 

Hizmet Toplam Gideri = 5.000₺ 
Ödenen Gelir Vergisi = 500₺ 
Hizmet alımı = 4.500₺ 

Stopaj Nedir? 

Stopaj bir hizmet ya da malın satın alımı için yapılan ödemeden vergi dairesine ödenmek amacıyla yapılan kesintiye verilen isimdir. İlgili kişi yapılan bu kesintiyi beyannamede hesaplanmış olan gelir vergisinden mahsup edebilir. 

Gider Pusulası Stopaj Oranları 

Gider pusulası stopaj oranları gerçekleştirilen işin arızi/ düzenli olup olmadığı ile karşı tarafın esnaf muaflığından yararlanıp yararlanmadığına bakılarak hesaplanır. Bu iki durum, ödeme yapılacak kişi için uygulanacak stopajı belirler. 

Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinde detaylı bir şekilde açıklandığı üzere kişi esnaf muaflığından yararlanıyorsa 

• Emtia bedelleri ya da bu emtianın üretimi için ödenen hizmet bedellerinde ve hurda mal alımlarında %2, 
• Diğer mal alımlarında %5, 
• Diğer hizmet alımlarında ise %10’dur. 

Kişi esnaf muafiyetinden yararlanmıyorsa işin tek seferlik ya da düzenli olup olmadığı incelenir. Bu durumda ise 

• Düzenli olarak mal veya hizmet satan kişi, normal koşullarda işletmenin bordrolu çalışanı olmalıdır. Bu ihtimalde vergi kesintileri, artan oranlı vergiye tabi tutulur ve alınan maaşın miktarına göre bu oran %15, %20, %27 ya da %35 olabilir. 

• Kişi serbest meslek erbabıysa ve yapılan iş, ilgili Kanun’un 18. maddesi kapsamına giriyorsa %17, girmiyorsa %20 kesinti yapılır. 
• Kişi serbest meslek erbabıysa ve yapılan iş ya da verilen hizmet düzenliyse bu halde gider pusulası yerine serbest meslek makbuzu kesilmesi gerekir. 

İşbaşı Eğitim Programından Yararlanan Kursiyerlere Yapılacak Ekstra Ödemelerin Vergi Matrahından İndirimi  

İşbaşı eğitim programlarına katılanlara işveren tarafından ayrıca bir ödeme yapılırsa bu ödemelerin brüt asgari ücretin yarısına kadar olan tutarı, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 40.maddesinin birinci fıkrasına istinaden vergi matrahından indirilebiliyor. 

İlgili kanun maddesi “Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen işbaşı eğitim programlarından faydalananlara, programı yürüten işverenlerce fiilen ödenen tutarlar (Bu kapsamda işverenler tarafından ticari kazancın tespitinde ücretle ilişkilendirilmeksizin her bir katılımcı itibarıyla indirim konusu yapılacak tutar aylık olarak asgari ücretin brüt tutarının yarısını aşamaz.).” hükmüne yer verilmiştir. (2021 Yılı istisna tutarı: 1.788,75 TL- 2022 Yılı istisna tutarı: 2.502 TL) 

  
 
Bu hükme göre, İEP Kursiyerlerine yapılan ödemeler ücret niteliğinde olup söz konusu ödemelerin her bir katılımcı itibariyle aylık asgari brüt ücretin yarısına kadarlık kısmının istisna tutulması, bu tutarı aşan kısmın ise GVK 61,94 ve 103’üncü maddeleri kapsamında tevkifata tutulması gerekmektedir.  

  

“Türkiye İş Kurumunun “İşbaşı Eğitim Programı’na katılan personele tarafınızca yapılan ödemelerin ücret kabul edilerek Gelir Vergisi Kanunu’nun 61, 94, 103 ve 104’üncü maddelerine göre vergilendirilmesi kaydıyla aynı Kanun’un 68’inci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendi kapsamında gider olarak indirim konusu yapılabileceği tabiidir.” 

İlgili hükümde ücretle ilişkilendirmeksizin ifadesine yer vermesi nedeniyle bu ödemelerin zaruri giderlerin karşılanması amacıyla yapılması gerekmektedir.  

 
 
Örneğin kişi başı ayda 200 TL yol parası yardımı yapıldığında 50 kursiyer için toplam aylık 10.000 TL brüt maliyet oluşur. İşletmenin kasasından kursiyerler için 10.000 TL tutarında bir ödeme çıkacaktır ve bu ödemenin tamamı vergi kanunu açısından işletme gideri olarak görülmektedir. Stopaj gibi herhangi ek bir maliyet üzerine eklenmeyecektir. Dolayısıyla bu yapılan ödeme şirkete ait elektrik faturası gibi kurum kazancından indirilebilen bir giderdir. Elektrik faturası ne kadar işletme gideri ise bu ödemeler de o kadar işletme gideridir. 

İlgili ödemelerin banka aracılığı ile ödenmesini ve maaş bordrosunun hazırlanıp çalışana imzalatılmasını tavsiye ederiz. İşbaşı eğitim programındaki personellere yaptığınız ek ödemeleri personel gideri olarak muhasebeleştirebilirsiniz.