Genç işçilerin sağlık ve güvenliklerini, fiziksel, zihinsel, ahlaki ve sosyal gelişmelerini sağlamak, öğrenimlerini devam ettirebilmeleri ve ekonomik istismarlarını önlemek için çalışma koşulları çalışma mevzuatında ayrıca düzenlenmiştir.
15 yaşını doldurmuş 18 yaşını tamamlamamış işçiler genç işçi olarak tanımlanmaktadır. 18 yaş altı işçi çalıştırmak isteyen işyerlerinin dikkat etmesi gereken bazı özel hususlar söz konusudur. 18 yaş altı işçilerin çalışma saatleri, çalıştırılabileceği işler, iş kanunundan doğan bazı hakları diğer sigortalı işçilerden farklı uygulamalara tabi tutulmaktadır.
Çalıştırma Şartları
- Genç işçilerin işe alınmadan önce mutlaka işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri veya
bunların bulunmadığı durumlarda sağlık ocağı veya belediye hekimlerine muayene
ettirilerek çalışacağı işin niteliğine ve şartlarına göre o işte çalışmaya uygun olduğuna
dair sağlık raporu alınması gerekmektedir. - İşçi çalıştırılmaya devam edildiği sürece 18 yaşını doldurana dek her altı ayda bir
yeniden sağlık kontrolünden geçmelidir. - İşveren çalıştırdığı genç işçinin velisi veya vasisi ile yazılı iş sözleşmesi yapmak
zorundadır. - İşveren, genç işçinin velisi veya vasisine, genç işçinin çalıştırılacağı iş, karşılaşabileceği
riskler ve alınan önlemler hakkında bilgi vermek zorundadır. - İşveren, okula devam eden genç işçiden çalıştırmaya başlamadan önce, öğrenci
olduğuna dair belge istemeli ve söz konusu belgeyi özlük dosyasında muhafaza
etmelidir. - İşverenler, genç işçilere, çalıştırmaya başlamadan önce; işyerindeki riskler, işe uyum ve
kanuni hakları hakkında ve işin niteliğine göre gerekli işbaşı eğitimlerini vermelidir.
Genç İşçilerin Çalışma ve İzin Süreleri
- Günlük çalışma süreleri, yirmi dört saatlik zaman diliminde, kesintisiz on dört saat
dinlenme süresi dikkate alınarak uygulanır. - Çalışma süreleri;
o Zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış ve örgün eğitime devam etmeyen
çocukların çalışma saatleri günde yedi ve haftada otuz beş saatten; sanat, kültür
ve reklam faaliyetlerinde çalışanların ise günde beş ve haftada otuz saatten fazla
olamaz. Bu süre, on beş yaşını tamamlamış çocuklar için günde sekiz ve haftada
kırk saate kadar artırılabilir.
o Okul öncesi çocuklar ile okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki
çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, en fazla günde iki saat ve
haftada on saat olabilir. Okulun kapalı olduğu dönemlerde çalışma süreleri
yukarıda dördüncü fıkrada öngörülen süreleri aşamaz. - İşçilere iki saatten fazla dört saatten az süren işlerde otuz dakika, dört saatten yedi buçuk
saate kadar olan işlerde çalışma süresinin ortasında bir saat olmak üzere ara dinlenmesi
verilmesi zorunludur. - Hafta tatili izinleri kesintisiz kırk saatten az olamaz.
- Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılamazlar.
- 18 yaşını doldurmamış işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi en az 20 gündür.
- Yıllık ücretli iznin kesintisiz kullandırılması esastır. Ancak, yararına olduğu durumlarda
genç işçinin isteği üzerine en fazla ikiye bölünerek kullandırılabilir. - Okula veya eğitime devam eden işçilere yıllık ücretli izinleri okulların tatil olduğu,
kursa ve diğer eğitim programlarına devam edilmediği dönemlerde verilir.
Genç İşçilerin Çalıştırılmasında Uyulması Gereken Esaslar - Genç işçinin işe yerleştirilmesinde ve çalışması süresince güvenliği, sağlığı, bedensel,
zihinsel, ahlaki ve psiko-sosyal gelişimi, kişisel yatkınlık ve yetenekleri dikkate
alınmalıdır. - Genç işçiler, okula devam edenlerin okula devamları ile okuldaki başarılarına engel
olmayacak, meslek seçimi için yapılacak hazırlıklara ya da Milli Eğitim Bakanlığı
tarafından yeterliliği kabul edilen mesleki eğitime katılmasına engel olmayacak işlerde
çalıştırılabilirler. - İşverenler genç işçilerin tecrübe eksikliği, mevcut veya muhtemel riskler konularında
bilgisizlik veya tamamen gelişmiş olmamalarına bağlı olarak gelişmelerini, sağlık ve
güvenliklerini tehlikeye sokabilecek herhangi bir riske karşı korunmalarını temin etmek
zorundadırlar.
