Meslek edinilmiş geçici iş ilişkisi, ücretli olarak işçi vermeyi meslek edinmiş bir işverenin (yetkili özel istihdam bürosu) sadece başkasına ödünç verilmek üzere işe aldığı işçiyi, geçici işçi sağlama sözleşmesi kapsamında diğer bir işverenin işyerinde görevlendirmesiyle kurulan ilişkidir. Bugünlerde Covid-19 salgını süreciyle birlikte bu ilişkinin kurulması yaygınlaşmıştır. Meslek edinilmiş geçici ilişkisi, İş Kanununun 7.maddesinde düzenlenmiştir.

İş Kanununa Tabi İşlerde Geçici İş İlişkisi

Meslek edinilmiş geçici iş ilişkisi ancak bu konuda özel yetkilendirilmiş bir istihdam bürosu aracılığıyla kurulabilmektedir. İş Kanununun 7. maddesinde düzenlendiği için meslek edinilmiş geçici iş ilişkisinin kurulması ancak İş Kanununa tabi işyerleri ve işler için mümkündür. Bahsedilen geçici iş ilişkisi işverenin özel istihdam bürosu ile yaptığı anlaşma uyarınca, özel istihdam bürosunun kendi işçisini geçici süre ile işverenin işyerinde görevlendirmesi ile kurulmaktadır. Olası kötüye kullanmaları önlemek için bu tür geçici iş ilişkisi kurulabilecek durumlar sınırlandırılmıştır.

Geçici İş İlişkisi Kurulabilecek Durumlar

Geçici iş ilişkisinin kurulabileceği durumların başında, hamilelik ve doğuma bağlı hakların kullanılması gelmektedir. İşveren analık ve doğum iznini kullanan çalışanlarının yerine ya da ebeveynlerden birinin doğum izninin bitiminden itibaren çocuklarının ilköğretim çağının başladığı tarihi izleyen aybaşına kadar kısmi çalışma yapması halinde, bu sürelerle sınırlı kalmak şartıyla özel istihdam bürosundan geçici işçi çalıştırabilecektir. Aynı şekilde, askere giden çalışanın yerine veya iş sözleşmesinin askıya alındığı diğer durumlarda da geçici iş ilişkisi kurulabilecektir.

Mevsimlik İşlerde Geçici İş İlişkisi

Kanun bütün mevsimlik işlerde geçici iş ilişkisi kurulmasına imkân tanımamıştır. Ancak mevsimlik tarım işlerinde geçici iş ilişkisi kurulabileceğini düzenlemiştir. Bunun dışında mevsimlik olmayan ve fakat dönemsellik arz eden iş artışlarında da geçici iş ilişkisi kurulabilecektir. Mevsimlik tarım işleri için bu iş ne kadar devam ediyorsa o kadar süre ile kurulabilirken, dönemsellik arz eden iş artışlarında geçici iş ilişkisi kurulması dört ay ile sınırlandırılmıştır.

İş Hacminin Öngörülemeyen Şekilde Artması

İşletmenin günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı olarak gördürülen işlerde, iş sağlığı ve güvenliği bakımından acil olan işlerde veya üretimi önemli ölçüde etkileyen zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması halinde, işletmenin ortalama mal ve hizmet üretim kapasitesinin geçici iş ilişkisi kurulmasını gerektirecek ölçüde ve öngörülemeyen şekilde artması durumunda da geçici iş ilişkisi kurulabilmektedir. Bu durumda, geçici iş ilişkisi ilk seferde dört aya kadar kurulabilecektir. Geçici iş ilişkisi yenilemenin toplam süresi sekiz ayı geçmemek şartıyla en fazla iki kez yenilenebilecektir. İlk seferde dört aydan az kurulan geçici iş ilişkisinin ilk dört aydan kalan süresi toplam yenileme süresi olan sekiz aya eklenmeyecektir. Ev hizmetlerinde ise herhangi bir süre sınırı olmaksızın özel istihdam bürosu ile geçici iş ilişkisi kurulabilecektir.

İşçi Özel İstihdam Bürosunun İşçisi Statüsünde

Geçici işçi çalıştıran işveren ile geçici işçi arasında iş ilişkisi kurulmamaktadır. İşçi özel istihdam bürosunun işçisi statüsündedir. Bu nedenle, geçici işçilerin ücretlerinin özel istihdam bürosu tarafından ödenmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, görevlendirildiği süre ile sınırlı olmak üzere ücretin görevlendirildiği işveren tarafından ödeneceği de kararlaştırılabilir. Ayrıca, özel istihdam bürosu geçici işçiye iş sağlığı ve güvenliği ile sosyal güvenlik yükümlülüklerini yerine getirmek zorundadır. İşçinin geçici görevlendirildiği işverenin ise sadece ortalama mal veya hizmet üretiminin öngörülemeyen şekilde artması nedenine dayalı kurulan geçici iş ilişkilerinde, bir ayın üzerinde çalışan işçilerin ücretlerinin ödenip ödenmediğini kontrol etme yükümlülüğü vardır. İşverenin işçilerin ücretinin ödenmediğini tespit etmesi halinde, üç aya kadar olan tutarı istihdam bürosunun alacağından keserek işçilerin banka hesaplarına yatıracaktır. Kanunda ücret ve sosyal güvenlik primlerinden birlikte sorumluluk düzenlenmemiştir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Nasıl Sağlanacak?

Meslek edinilmiş geçici iş ilişkisinde geçici işverene getirilen temel yükümlülük, çalıştırdığı geçici işçinin iş sağlığı ve güvenliğini sağlamaktır. Bunun için gereken her türlü önlemi almak ve eğitimleri vermekle yükümlüdür. Bu bakımdan, işveren kendi işçileri ile herhangi bir ayrım yapmaksızın bütün iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini geçici işçi için de almak, uygulatmak ve denetlemekle yükümlüdür.

Geçici İşçi Özel İstihdam Bürosuna Dönmezse

Geçici iş ilişkisinin süresi bitmesine rağmen geçici işçi işverenin yanında çalışmaya devam ederse, geçici işçi çalıştıran işveren ile işçi arasında geçici işçi sağlama sözleşmesinin sona erme tarihinden itibaren belirsiz süreli iş sözleşmesi kurulmuş sayılacaktır.