İş hayatında çalışanlar ve işverenler için oldukça kritik olan iş sözleşmesinin sona erdirilmesi süreci, genellikle iki ana kavram etrafında şekillenir: istifa ve fesih. Her iki durum da iş akdinin son bulması anlamına gelse de, hukuki dayanakları, sonuçları ve yükümlülükleri bakımından önemli farklar içerir. Bu yazımızda, hem işveren hem çalışan açısından bu iki kavramı detaylı şekilde karşılaştırıyoruz.
İstifa Nedir?
İstifa, işçinin kendi isteğiyle ve tek taraflı irade beyanıyla iş akdini sona erdirmesi anlamına gelir.
- İşçi, sağlık sorunları, özel hayatında gerçekleşen olaylar çeşitli sebep göstererek istifa talebinde bulunabilir.
İstifa; tek taraflı bir irade beyanıdır ve işçinin dilekçesi yeterlidir. İhbar süresince iş akdini yerine getirmesi işveren tarafından istenebilir. Sigortalınn ihbar süresinde çalışmak istememesi durumunda, işveren tarafından ihbar tazminatı talep edilebilir. İhbar süresi çalışma süresine göre kanunen düzenlenmiştir.
Fesih Nedir?
Fesih, iş sözleşmesinin sigortalı tarafından haklı sebeple sona erdirilmesidir. Fesih, geçerli veya haklı bir sebebe dayanabilir ve sigortalının bu süreçte İş Kanunu’ndaki hükümlere uygun hareket etmesi gerekir.
İstifa ve Fesih Arasındaki Temel Farklar
İki yöntem arasındaki farkları daha net anlayabilmek için, çeşitli başlıklar altında bu ayrımı inceleyebiliriz:
Başvuru Süreçleri ve Şekli
- İstifa (İhbarlı fesih):
İşçinin kendi iradesiyle iş sözleşmesini sona erdirmesidir.
Genelde ihbar süresi verilerek yapılır (örneğin 2 hafta önceden haber vermek).
İş Kanunu m.17 kapsamında değerlendirilir.
- Haklı nedenle derhal fesih:
İşçinin İş Kanunu m.24’e göre haklı bir sebep (örneğin ücretin ödenmemesi, sağlık, ahlak vb.) ile iş sözleşmesini hemen sona erdirmesidir.
İhbar süresi gerekmez.
İşçi Açısından Sonuçlar
- İstifa eden işçi, kural olarak işsizlik maaşı alamaz.
- Ancak haklı nedenle fesih yapan işçi, diğer şartları da sağlıyorsa işsizlik maaşı alabilir.
Tazminat Hakları ve Yükümlülükler
- İstifa:
İşçi, kıdem tazminatına hak kazanamaz (istisnalar hariç)
İhbar süresine uymadan ayrılırsa işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilir.
- Haklı nedenle fesih (m.24):
İşçi, kıdem tazminatına hak kazanır (eğer 1 yıl üzeri çalışmışsa).
İhbar süresi vermeden ayrılabilir, tazminat ödemez.
SGK Bildirim Kodları ve Uygulama Sonuçları
SGK çıkış bildirimleri, fesih ve istifa arasında farklılık gösterir.
Kod 3 (istifa) olarak bildirilmektedir. Sağlık, Ahlak-İyi Niyet (Ücretin ödenmemesi, hakaret, cinsel taciz vb.), Doğal afet, ulaşım imkânsızlığı gibi mücbir sebepler ile 25 kod ile işten çıkış kodu, işçi tarafından sözleşme fesih bildirimi yapılmaktadır.
İstifa ve Fesih Arasındaki Farklar Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
İstifa eden işçi kıdem tazminatı alabilir mi?
İstifa eden çalışan kıdem tazminatı alamaz. Ancak evlilik, askerlik veya haklı nedenle fesih olarak iş akdini sonlandıran işçi kıdem tazminatına hak kazanabilir.
İstifa dilekçesi verilmezse ne olur?
İstifa süreci yazılı olarak belgelenmezse, işveren işten çıkışı farklı kodlarla bildirebilir. Bu da işçinin ileride hak iddia etmesini zorlaştırır. İşe gelmediği günler için işveren tarafından tutanak hazırlanarak devamsızlık sebebi ile işten çıkış kodu düzenlenebilir.
