Ülkemizde ar-ge ve teknoloji konusunda sürekli yeni düzenlemeler yapılıyor. Amaç, katma değerli üretimi, markalaşmayı artırmak, teknolojik bilgiyi maksimize etmek. Bu da büyük ölçüde yenilikçi uygulamalara, marka ve tasarımlara, süreçlerde inovasyon ve ar-ge’ye ve yeni buluşlara dayanıyor.

Her ne kadar “icat çıkarma”, “eski köye yeni adet getirme” türünde çok fazla deyiş veya söz olsa da güzel Türkçemizde; icat çıkaranı, buluş yapanı, yenilikçiliği destekleyen bir konumdayız artık ülke olarak. Konuyla ilgili çeşitli kanunlarda bu yönde kullanılabilecek istisna, teşvik, hibe, yardım ve benzeri uygulamalar mevcut.

Bu teşviklerden ülkemizde tasarım ve arge merkezlerine yatırım yapan inşaat, mimarlık ve mühendislik ve proje firmaları da yararlanmaya başladı. 2019 yılı itibariyle sektörden 28 tane firma arge veya tasarım merkezi kurarak sürekli inovasyon, arge ve tasarım işlerine odaklanıp işlerini geliştirirken devlet tarafından verilen desteklerden de yararlanmaya başladı.

Kısaca değinmek gerekirse arge merkezleriyle alakalı olarak 2016 yılında yapılan düzenlemelerle tasarım faaliyetleri de 5746 sayılı teşvik kanunu kapsamına alınmıştır.

Kuruluş Şartları

Ar-Ge veya Tasarım Merkezleri kanunî veya iş merkezi Türkiye’de bulunan sermaye şirketlerinin;

• Şirket organizasyon yapısı içinde ayrı bir birim şeklinde örgütlenmiş,
• Yurt içinde en az 15 (tasarımda 10 belli sektörlerde 30) tam zaman eşdeğer arge/tasarım personeli istihdam eden, yeterli arge ve tasarım birikimi ve yeteneği olan birimler olarak tanımlanmıştır.

Bu kanun kapsamındaki Ar-Ge ve tasarım merkezlerine sağlan teşvik ve destekler ise aşağıdaki gibidir:

• Kurumlar vergisinde indirim (ar-ge ve tasarım indirimi)
• Çalışanlar için gelir vergisi stopaj teşviki,
• Sigorta primi işveren hissesi desteği,
• Damga ve gümrük vergisi istisnası,
• KDV istisnası,
• Temel bilimler mezun desteği.

Ar-Ge veya Tasarım Merkezi Olmanın Şartları

Ar-Ge / Tasarım Merkezi olmanın şartlarını aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz;

• Ar-Ge merkezinde mühendis ve teknisyen statüsünde çalışacak en az 15 tam zaman eşdeğer tasarım personeline sahip olunması (tasarım merkezinde 10 personel)
• Merkezde Ar-Ge ve tasarım projelerinin yürütülmesi
• Personelin, Ar-Ge / Tasarım merkezinde çalıştığının fiziki kontrolünü ( giriş çıkış sistemleri, turnikeler, kameralar) yapacak mekanizmalara sahip olunması
• Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerinin yurtiçinde gerçekleştirilmesi
• Ar-Ge veya tasarım merkezinin ayrı bir birim şeklinde örgütlenmiş ve tek bir yerleşke veya fiziki mekan içinde yer alması

Ar-Ge ve Tasarım Faaliyeti Harcamalarının Kapsamı

Ar-Ge ve Tasarım merkezlerinde, gerçekleştirilecek olan faaliyetlere ilişkin olarak yapılacak olan harcamaların kapsamı 5746 sayılı Kanun ile belirlenmiş olup bu çerçevede arge – tasarım harcamaları aşağıdaki şekilde sınıflandırılmaktadır.

• İlk Madde Malzeme Giderleri
• Amortismanlar (Ar-Ge faaliyetlerinde kullanılan sabit kıymetlerin amortisman giderleri)
• Personel Giderleri (Ar-Ge merkezi personeli ücretleri vb. giderleri)
• Genel Giderler (Kira, elektrik, su, ısınma, haberleşme vb.)
• Dışlardan Sağlanan Fayda ve Hizmetler ( teknik destek, danışmanlık, test vb. hizmetler/ toplam tasarım harcamasının %50’ni geçemez)
• Vergi, Resim ve Harçlar

Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerine Sağlanan Destek ve Teşviklerin Kapsamı

a) Vergi İndirimi (Kurumlar Vergisi)

Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde, proje faaliyetleri kapsamında yapılan harcamaların tamamı (%100) Kurumlar Vergisi matrahından indirilebilmektedir. Kazancın bulunmaması durumunda indirim tutarı sonraki dönemlere süre sınırlaması olmaksızın devretmektedir. Ayrıca devreden vergi indirim tutarı yıllar itibarıyla yeniden değerleme oranı ile değerlenecektir.

Diğer taraftan Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde, proje faaliyetleri kapsamında yapılan harcamalar aktifleştirilerek, amortisman yolu ile giderleştirilecektir. Bu çerçevede amortisman yolu ile gider olarak dikkate alınmış olan tasarım harcamaları zamanda Kurumlar Vergisi matrahından indirilmektedir.

I. İlave Ar-Ge Tasarım İndirimi

Yapılan yeni bir düzenlemeyle Ar-Ge ve Tasarım merkezlerine performansa dayalı ilave indirim hakkı tanınmıştır. Buna göre aşağıda belirtilen göstergelerden herhangi birisinde bir önceki yıla göre en az %20 artış sağlayan Ar-ge veya Tasarım Merkezlerinde o yıl yapılan Ar-Ge, Yenilik veya Tasarım harcamalarının bir önceki yıla göre artış tutarının %50’si de ilave olarak indirim konusu yapılabilecektir.

Artış Sağlanması gereken göstergeler aşağıdaki gibidir;

• Ar-Ge veya tasarım harcamasının toplam ciro içerisindeki payı
• Tescil edilen ulusal ve uluslararası patent sayısı
• Uluslararası destekli proje sayısı
• Lisansüstü dereceli araştırmacı sayısının toplam ar-ge personeli sayısına oranı
• Toplam araştırmacı sayısının toplam Ar-Ge personeli sayısına oranı
• Ar-Ge sonucu ortaya çıkan yeni ürünlerden elde edilen cironun toplam ciroya oranı

II. Sipariş Üzerine Ar-Ge veya Tasarım Faaliyeti

Siparişe dayalı olarak yürütülen Ar-Ge veya tasarım faaliyetleri destek kapsamına alınmıştır.

Buna göre Kanun kapsamında Ar-Ge merkezlerinin sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürüttükleri Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri Kanunda belirtilen indirim, istisna, teşvik ve destek unsurlarından yararlanabilir.

Ar-Ge veya tasarım merkezleri tarafından siparişe dayalı olarak yürütülen Ar-Ge veya tasarım faaliyetlerine ilişkin olarak yapılan harcamaların yüzde ellisi bu merkezler tarafından, bu harcamaların

kalan yüzde ellisi ise siparişi veren gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından, Ar-Ge ve tasarım indirimi olarak dikkate alınabilecektir.

b) Sigorta Prim Desteği

Ar-Ge ve tasarım Merkezi personeli ile destek personelinin, 5746 sayılı kanun kapsamında arge ve tasarım faaliyetleri nedeniyle elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı, Maliye Bakanlığı bütçesinden karşılanacaktır.

c) Gelir Vergisi İstisnası

5746 Sayılı Kanun kapsamındaki Ar-Ge, destek ve tasarım personelleri için gelir vergisi stopajı teşvik oranları aşağıdaki gibi belirlenmiştir:

• Doktoralı olanlar veya Temel Bilimlerden (Matematik, Fizik, Kimya ve Biyoloji) birinde en az yüksek lisans derecesine sahip olanlar için %95
• Yüksek lisanslı olanlar ile temel bilimler alanlarından birinde lisans derecesine sahip olanlar için %90
• Diğerleri için % 80

Ar-Ge, destek ve tasarım personelinin bu faaliyetleri nedeniyle elde ettikleri ücretleri yukarıda belirtilen oranlarda gelir vergisinden müstesnadır. İşveren tarafından tevkif edilen gelir vergisi stopaj tutarları yukarıda belirtilen oranlarda terkin edilmek suretiyle Maliye İdaresi’ne ödenmeyecektir. Diğer bir ifade ile söz konusu uygulama işveren için sağlanan bir teşvik olup personelin net maaşında bir değişikliğe neden olmamaktadır.

d) Damga Vergisi İstisnası

Arge ve Tasarım merkezleri için 5746 sayılı kanun kapsamında her türlü tasarım faaliyetine ilişkin olarak düzenlenecek kağıtlar damga vergisinden müstesnadır. Bu çerçevede tasarım personeli ücretlerine ilişkin olarak düzenlenecek olan bordrolarda damga vergisinden istisnadır. Buna göre tasarım merkezi personeli ücretleri de damga vergisinden istisnadır.

e) Gümrük Vergisi İstisnası

5746 sayılı Kanun kapsamında yürütülen ar-ge ve tasarım projeleri ile ilgili araştırmalarda kullanılmak üzere ithal edilen eşya, gümrük vergisi ve her türlü fondan, bu kapsamda düzenlenen kâğıtlar ve yapılan işlemler damga vergisi ve harçtan istisnadır.

f) Temel Bilimler Desteği

Temel bilimler alanlarında en az lisans derecesine sahip Ar-Ge personeli istihdam eden Ar-Ge merkezlerine, bu personelin her birine ödedikleri aylık ücretin o yıl için uygulanan asgari ücretin aylık brüt tutarı kadarlık kısmı, kamu personeli hariç olmak üzere iki yıl süreyle, Bakanlık bütçesine konulacak ödenekten karşılanacaktır.

g) KDV İstisnası ve Süper Amortisman

Bunun yanında arge ve tasarım merkezlerinde makine ve teçhizat için KDV istisnası ve hızlandırılmış amortisman uygulaması da yürürlüğe girmiştir. KDV Kanunu 13/m maddesine göre münhasıran ar-ge, yenilik ve tasarım faaliyetinde kullanılacak yeni makina ve teçhizat teslimlerinde istisna uygulanacaktır.

Ar-ge ve tasarım merkezi kuruluşu ve bu konudaki desteklerin hesaplanması için bize danışabilirsiniz.